Νέο απόκτημα

Η μελέτη αυτή (που εγκρίθηκε με άριστα ως διδακτορική διατριβή από την Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών) έχει ως αντικείμενο ένα πρωτότυπο, ρηξικέλευθο νεοελληνικό ιδεολογικό κίνημα, τον Κοινοτισμό. Οι κοινοτικές ιδέες, που βρίσκονται σήμερα στην πρώτη γραμμή της επικαιρότητας στις ΗΠΑ, χάρις στο έργο του Ά. Ετζιόνι, στην Ελλάδα είχαν ήδη εμφανισθεί από τις αρχές του περασμένου αιώνα. Το νεοελληνικό κοινοτικό ρεύμα ιδεών εκφράζεται κυρίως από τέσσερις στοχαστές: τον Ίωνα Δραγούμη, που πρώτος προέβαλε τις κοινότητες ως κύτταρα της κοινωνικής και πολιτικής ζωής του έθνους, τον Κωνσταντίνο Καραβίδα, που παρουσίασε ολοκληρωμένη κοινοτική κοσμοθεωρία, τον Ντίνο Μαλούχο, που εξέδωσε στον Μεσοπόλεμο το ριζοσπαστικό περιοδικό “Κοινότης” και τον Δημοσθένη Δανιηλίδη, που δικαίωσε ιστορικά τις κοινότητες με το κοινωνιολογικό του έργο. Οι στοχαστές αυτοί δεν συγκροτούν σχολή με την στενή έννοια του όρου, λόγω της ισχυρής ιδιοτυπίας τους. Άλλα οι αλληλεπιδράσεις μεταξύ τους ήταν ισχυρές, σε προσωπικό και σε ιδεολογικό επίπεδο, όπως και οι εκλεκτικές συγγένειες. Ό συγγραφέας μελετά και αναλύει επομένως την εσωτερική δομή αυτού του ρεύματος ιδεών, την θέση του στον κόσμο της νεοελληνικής διανόησης, τις πολιτικές εκφράσεις και συμμαχίες του, τις ποικίλες βραχυπρόθεσμες και μακροπρόθεσμες επιδράσεις του.

Επίσης εξετάζονται οι διαστρεβλώσεις που υπέστησαν οι ιδέες αυτές, λόγω ιδεολογικών ή και προσωπικών κινήτρων. Εκτός από την συστηματική αποδελτίωση και ταξινόμηση του έργου των Ελλήνων κοινοτιστών και την αξιοποίηση άγνωστου μέχρι σήμερα πρωτογενούς υλικού, ο αναγνώστης θα βρει στην μελέτη αυτή μία πλήρη, πρωτότυπη βιογραφία του Κ. Καραβίδα, που αποδεικνύει την συνέπεια μεταξύ των ιδεών του και του βίου του· την άγνωστη προσωπικότητα του Ντίνου Μαλούχου, που ξεκίνησε ως μαρξιστής φοιτητής γεωπονικής στην Ιταλία, προσηλυτίσθηκε στον κοινοτισμό από τον Καραβίδα, μεταφέροντας όμως στην κοινοτική σκέψη σημαντικά στοιχεία του μαρξισμού, για να πεθάνει νεώτατος στα τριανταένα του χρόνια· την βιωματική σχέση του Δ. Δανιηλίδη με τον κοινοτισμό, αφού αφετηρία της πολυκύμαντης ζωής του ήταν οι ελληνικές κοινότητες της Καππαδοκίας· την προσπάθεια του Δραγούμη να εφαρμόσει τις κοινοτικές του αντιλήψεις στην Μακεδονία του Μακεδονικού Αγώνα και στην Κωνσταντινούπολη της νεοτουρκικής επανάστασης· την διαμόρφωση από τους κοινοτιστές πρωτότυπων μεθοδολογικών και εννοιολογικών εργαλείων για την ορθή προσέγγιση της νεοελληνικής πραγματικότητας· μία εξαιρετικά πρωτότυπη και ριζοσπαστική κριτική της νεοελληνικής πολιτικής και πνευματικής ζωής· τέλος, μία ενδιαφέρουσα σύγκριση του νεοελληνικού κοινοτισμού με αντίστοιχα ευρωπαϊκά και αμερικανικά ρεύματα ιδεών, όπου επισημαίνεται η ιδιαιτερότητα του νεοελληνικού μοντέλου, που οφείλεται στην επίδραση του ιδεώδους του αρχαιοελληνικού άστεως καθώς και στην απουσία βιομηχανικού μετασχηματισμού δυτικού τύπου από την ελληνική κοινωνική εξέλιξη.